Tổng quan về chỉ số đo huyết áp trong chăm sóc sức khỏe
Huyết áp là một trong những chỉ số y tế quan trọng nhất giúp chúng ta theo dõi tình trạng sức khỏe. Hiểu rõ về chỉ số đo huyết áp giúp bạn chủ động trong việc phòng ngừa và phát hiện sớm các nguy cơ về tim mạch, đột quỵ và nhiều vấn đề sức khỏe khác. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ giải thích chi tiết các chỉ số đo huyết áp, ý nghĩa của từng chỉ số, cách đo đúng chuẩn và những lưu ý khi kiểm tra huyết áp tại nhà, góp phần bảo vệ sức khỏe lâu dài cho bạn và gia đình.
Khái niệm về chỉ số đo huyết áp
Huyết áp thể hiện áp lực tác động lên thành động mạch khi máu di chuyển trong toàn bộ hệ tuần hoàn. Chỉ số đo huyết áp được thể hiện qua hai giá trị chính: huyết áp tâm thu và huyết áp tâm trương. Đơn vị đo là mmHg và được ghi dạng “tâm thu/tâm trương”, ví dụ 120/80 mmHg.
- Huyết áp tâm thu: Áp lực khi tim co bóp tống máu đi khắp cơ thể, thường được ghi trước.
- Huyết áp tâm trương: Áp lực khi tim nghỉ giữa các nhịp đập, là số phía sau.
Việc xác định chuẩn xác các chỉ số đo huyết áp đóng vai trò then chốt trong phát hiện sớm nguy cơ tăng huyết áp, hạ huyết áp và các rối loạn liên quan.
Các mức chỉ số đo huyết áp phổ biến
Để biết huyết áp của bạn thuộc nhóm nào (bình thường, tiền tăng huyết áp, cao hay thấp), bạn cần hiểu về các ngưỡng chỉ số đo huyết áp chuẩn như sau:
| Tình trạng |
Huyết áp tâm thu (mmHg) |
Huyết áp tâm trương (mmHg) |
| Bình thường |
90-119 |
60-79 |
| Tiền tăng huyết áp |
120-139 |
80-89 |
| Tăng huyết áp cấp độ 1 |
140-159 |
90-99 |
| Tăng huyết áp cấp độ 2 |
≥160 |
≥100 |
| Hạ huyết áp |
<90 |
<60 |
Lưu ý: Chỉ số đo huyết áp phù hợp có thể thay đổi tùy từng người dựa theo tuổi tác, giới tính, bệnh lý nền…
Điều gì ảnh hưởng tới chỉ số đo huyết áp?
Có nhiều yếu tố tác động đến chỉ số đo huyết áp như:
- Độ tuổi, giới tính
- Tình trạng căng thẳng, stress
- Sử dụng chất kích thích (cà phê, thuốc lá, rượu…)
- Lối sống kém lành mạnh, thiếu hoạt động thể chất
- Bệnh nền như tiểu đường, suy thận, các bệnh về tim mạch
- Chế độ dinh dưỡng quá nhiều muối hoặc chất béo bão hòa
Sự thay đổi các yếu tố này có thể làm sai lệch kết quả chỉ số đo huyết áp nếu không được kiểm soát tốt.
Lý do vì sao nên kiểm tra chỉ số đo huyết áp thường xuyên?
Việc theo dõi chỉ số đo huyết áp đều đặn có vai trò cực kỳ quan trọng giúp bạn phát hiện sớm:
- Nguy cơ tăng huyết áp thầm lặng – dấu hiệu ban đầu của bệnh tim mạch và đột quỵ
- Hạ huyết áp kéo dài gây suy nhược, choáng váng, nguy hiểm tính mạng
- Đánh giá hiệu quả điều trị ở bệnh nhân đang dùng thuốc huyết áp
- Kịp thời điều chỉnh thói quen, chế độ ăn nhằm phòng ngừa bệnh lý liên quan
Các bước đo chỉ số đo huyết áp chuẩn tại nhà
Chuẩn bị trước khi đo chỉ số huyết áp
- Nghỉ ngơi ít nhất 5 phút trước khi kiểm tra, không uống cà phê, rượu, hút thuốc trong vòng 30 phút
- Ngồi thẳng, lưng tựa vào ghế, hai chân đặt thoải mái
- Tháo các phụ kiện có thể cản trở lưu thông máu ở cánh tay cần đo
Bước 1: Đặt vòng bít đúng vị trí
Đeo vòng bít lên cánh tay trần, cách khuỷu tay 2-3 cm, đảm bảo bít vừa khít nhưng không quá chặt. Đặt ống nghe (với máy cơ) hoặc cảm biến (máy điện tử) đúng hướng dẫn của nhà sản xuất.
Bước 2: Bắt đầu quá trình đo
- Với máy đo huyết áp điện tử: Bấm nút khởi động và chờ máy tự động đo.
- Với máy cơ: Dùng bơm tay để bơm phồng vòng bít, sau đó từ từ xả hơi, nghe tiếng tim bằng ống nghe.
Bước 3: Đọc kết quả chỉ số đo huyết áp
Kết quả đo sẽ hiển thị rõ hai chỉ số tâm thu/tâm trương trên màn hình hoặc nghe trên đồng hồ đo. Ghi chú lại số đo, thời gian đo để thuận tiện cho việc theo dõi về sau.
Những lưu ý để chỉ số huyết áp chính xác nhất
- Đo cùng một thời điểm trong ngày để dễ so sánh kết quả
- Chia trung bình kết quả của 2-3 lần đo liên tiếp, mỗi lần cách nhau 1-2 phút
- Đo trên cùng một cánh tay ở mọi lần kiểm tra
- Nên đo vào buổi sáng sau khi thức dậy và tối trước khi đi ngủ để có số liệu đại diện
Làm gì khi chỉ số đo huyết áp
bất thường?
Nếu thấy chỉ số đo huyết áp cao vượt ngưỡng bình thường, bạn nên:
- Thư giãn, nghỉ ngơi và đo lại sau 5-10 phút
- Tránh dùng các chất kích thích, ăn mặn hoặc vận động quá sức
- Nếu chỉ số vẫn cao hoặc có triệu chứng đau đầu, chóng mặt, buồn nôn, hãy đến cơ sở y tế kiểm tra ngay
Tương tự, nếu huyết áp thấp hơn mức bình thường (<90/60 mmHg), cần nằm đầu thấp, nâng chân và theo dõi sát để phòng biến chứng tụt huyết áp cấp gây nguy hiểm.
Những thắc mắc thường gặp về chỉ số đo huyết áp
➤ Cần đo chỉ số đo huyết áp bao nhiêu lần trong ngày?
Theo khuyến nghị của các chuyên gia, nên kiểm tra chỉ số huyết áp ít nhất 2 lần/ngày với người bị tăng huyết áp hoặc có yếu tố nguy cơ. Đối với người khỏe mạnh, đo định kỳ 1-2 lần/tuần hoặc theo hướng dẫn của bác sĩ là đủ.
➤ Chỉ số đo huyết áp lý tưởng nên ở mức nào?
Giá trị lý tưởng là chỉ số đo huyết áp khoảng 120/80 mmHg. Nếu cao hơn 130/85 mmHg kéo dài, bạn cần đến bác sĩ thăm khám chuyên khoa để tìm nguyên nhân và định hướng điều trị phù hợp.
➤ Có nên đo huyết áp ở hai tay?
Đôi khi chỉ số đo huyết áp giữa hai tay có thể chênh lệch. Nếu mức chênh lớn (>10 mmHg) kéo dài, đó có thể là biểu hiện của bệnh lý mạch máu ngoại vi. Hãy thông báo cho bác sĩ để được kiểm tra chuyên sâu.
➤ Vì sao nên ghi lại các chỉ số đo huyết áp hàng ngày?
Ghi chú thường xuyên giúp bạn và bác sĩ dễ dàng theo dõi diễn tiến bệnh lý, đánh giá tác dụng của thuốc và biến động chỉ số theo từng thời điểm. Việc này còn giúp phát hiện sớm các bất thường nhỏ trước khi xảy ra biến chứng nghiêm trọng.
Kết luận
Hiểu đúng và kiểm tra chỉ số đo huyết áp đúng cách là kỹ năng thiết yếu giúp quản lý sức khỏe chủ động, phòng ngừa nguy cơ mắc bệnh tim mạch, đột quỵ. Hãy học cách đo chỉ số đo huyết áp chuẩn, theo dõi số liệu đều đặn và đừng ngần ngại tham khảo ý kiến bác sĩ khi có dấu hiệu bất thường để sớm phát hiện và xử lý hiệu quả các vấn đề liên quan đến huyết áp!
Câu hỏi thường gặp về chỉ số đo huyết áp
- 1. Có thể đo chỉ số đo huyết áp ở đâu ngoài bệnh viện? Bạn có thể đo tại nhà bằng máy đo điện tử, tại hiệu thuốc hoặc tại các trạm y tế địa phương.
- 2. Thuốc nào ảnh hưởng đến chỉ số đo huyết áp? Một số loại thuốc như thuốc tránh thai, thuốc giảm đau NSAIDs, corticoid, thuốc chống trầm cảm có thể gây tăng huyết áp, hãy hỏi ý kiến bác sĩ khi dùng lâu dài.
- 3. Có yếu tố di truyền về chỉ số huyết áp không? Yếu tố di truyền có vai trò nhất định trong tăng huyết áp, nhưng yếu tố môi trường và lối sống cũng quyết định nhiều.
